Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Golubiu-Dobrzyniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2024 roku

Sąd Rejonowy w Golubiu-Dobrzyniu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Krzysztof Rogalewicz

Protokolant: sekretarz sądowy Agnieszka Malinowska-Sobotka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 kwietnia 2024 roku w G.-D.

sprawy z powództwa A. P.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda A. P. kwotę 30.650 zł (trzydzieści tysięcy sześćset pięćdziesiąt złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie poczynając od dnia 24 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty,

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

3.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda A. P. kwotę 2.215,29 zł (dwa tysiące dwieście piętnaście złotych dwadzieścia dziewięć groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

sędzia

Krzysztof Rogalewicz

I C 25/23

UZASADNIENIE

Powód A. P. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 50.650 złotych tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego wskutek śmierci najbliższego członka rodziny z odsetkami ustawowymi za opóźnienie poczynając od dnia 31 grudnia 2021 do dnia zapłaty (pozew – k. 3-6).

Pozwany Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa (odpowiedź na pozew – k. 30-34).

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

W dniu 27 sierpnia 2021 roku w Z. na skutek wypadku komunikacyjnego śmierć poniosła matka powoda B. K. (1). Do wypadku doszło z winy W. C., który kierując samochodem osobowym marki V. (...) wraz z przyczepą umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym określone w art. 3 ust. 1, art. 19 ust 1 oraz art. 23 ust 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku – Prawo o ruchu drogowym – w trakcie dojazdu do przystanku autobusowego, nie zachowując należytej ostrożności oraz nieprawidłowo korygując tor ruchu kierowanych przez siebie pojazdów, uderzył w stojący równolegle do przystanku autobusowego samochód osobowy marki N. (...), a następnie potrącił stojącą na przystanku autobusowym pieszą B. K. (1), która w wyniku odniesionego urazu wielonarządowego w następstwie doznanych wielomiejscowych obrażeń poniosła śmierć na miejscu. Za popełnienie przestępstwa z art. 177 § 2 kk W. C., wyrokiem Sądu Rejonowego w Golubiu-Dobrzyniu z dnia 10 stycznia 2023 roku, skazany został mu karę jednego roku pozbawienia wolności, przy czym wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawieszono na okres trzech lat próby (wyrok – k. 297-298 akt II K 102/22).

A. P. ma 50 lat, jest kawalerem, nie ma dzieci. Od urodzenia mieszkał w domu rodzinnym, po wyprowadzeniu się rodzeństwa wyłącznie z matką, która pomagała mu w trudniejszych sprawach życiowych, dbała o niego, jeździła z nim w razie potrzeby do lekarza. Oboje byli ze sobą bardzo zżyci. Powód nie pracuje, ukończył szkołę specjalną, leczył się psychiatrycznie, ma orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym z uwagi na silną nerwicę. Utrzymuje się z renty chorobowej, otrzymując około 1.200 złotych netto.

A. P. bardzo przeżywał śmierć mamy, nie mogąc się pogodzić z jej śmiercią. Po wypadku zażywał leki uspokajające, nie leczył się psychiatrycznie. Zamieszkał z siostrą M. K., która również bardzo dobrze nim się opiekuje.

Powód potrafi też zadbać o siebie. Robi podstawowe zakupy, pierze, sprząta, gotuje posiłki. Po śmierci mamy sam chodzi do lekarza. Czasami przebywa u siebie, czasami u siostry (przesłuchanie powoda – k. 61, zeznania świadków: M. K. – k. 59-60, T. K. – k. 60 i B. K. (2) – k. 60-61).

Śmierć B. K. (1) spowodowała u powoda zaburzenia emocjonalne pod postacią reakcji żałoby, jednak w sposób istotny nie wpłynęła na jego funkcjonowanie osobiste i społeczne. Powód nie wymagał pomocy i wsparcia psychologicznego, wsparcia zapewniła mu rodzina. Nie stwierdzono u niego objawów depresji ani zaburzeń adaptacyjnych. Stwierdzone zaburzenia emocjonalne mieściły się u A. P. w ramach typowej żałoby, bezpośrednio związanej z utratą osoby bliskiej i normalnym w takiej sytuacji poczuciem bezpowrotnej straty. Brak jest jednak przesłanek by stwierdzić u niego stan przedłużającej się żałoby i trwałe zmiany w stanie psychicznym (akta szkody – k. 37, opinia biegłej psychiatry B. Z. – k. 86-87).

Sprawca wypadku był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym Towarzystwie (...) S.A. z siedzibą w W.. W wyniku przeprowadzonego postępowania pozwany wypłacił powodowi kwotę 29.350 złotych tytułem zadośćuczynienia (akta szkody – k. 37).

Powód wniósł o zasądzenie od pozwanego dodatkowo kwoty 50.650 złotych tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego wskutek śmierci najbliższego członka rodziny. Jego zdaniem dopiero taka kwota zadośćuczynienia spełni swój charakter kompensacyjny i będzie ekonomicznie odczuwalna (pozew – k. 3-6).

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa argumentując, iż zapłacił już powodowi pełną kwotę należnego zadośćuczynienia, a śmierć osoby bliskiej nie powinna być źródłem korzyści majątkowych (odpowiedź na pozew – k. 30-34).

Odpowiedzialność odszkodowawcza pozwanego nie była, co do zasady, kwestionowana przez pozwanego, o czym świadczy wypłacenie zadośćuczynienia na etapie postępowania likwidacyjnego. Spór dotyczył tego, czy wypłacone zadośćuczynienie wyczerpuje roszczenie powoda z tego tytułu.

W wyniku zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przez posiadacza mechanicznego środka komunikacji ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony - art. 822 § 1 Kc. W myśl art. 822 § 4 Kc uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela. W myśl art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tj. Dz.U. 2016, poz. 2060) z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia.

Zgodnie z treścią art. 435 § 1 Kc prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej, albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Odpowiedzialność przewidzianą w tym artykule ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody - art. 436 § 1 Kc. Na podstawie art. 446 § 4 Kc w związku z art. 446 § 1 Kc sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego. W wyroku z 17 kwietnia 2015 roku Sąd Najwyższy wskazał, że do kategorii krzywdy kompensowanej zadośćuczynieniem pieniężnym na podstawie art. 446 § 4 Kc zalicza się w piśmiennictwie i judykaturze w szczególności takie uszczerbki niemajątkowe wywołane śmiercią osoby najbliższej, jak: wstrząs psychiczny, cierpienia psychiczne, spadek sił życiowych, przyspieszenie rozwoju choroby, uczucie smutku, tęsknoty, żalu, poczucie osamotnienia, utrata wsparcia, rady, towarzystwa, niemożność odnalezienia się w nowej sytuacji, zachwianie poczucia bezpieczeństwa, pogorszenie ogólnej sytuacji życiowej. Wyjaśnił ponadto, że dla określenia właściwej w danym przypadku wysokości zadośćuczynienia nabierają doniosłości takie przede wszystkim okoliczności, jak stopień bliskości osoby uprawnionej względem zmarłego, intensywność więzi między nim a zmarłym, skala bólu i cierpień przeżywanych przez uprawnionego, stopień negatywnego wpływu śmierci osoby najbliższej na życie uprawnionego (III CSK 173/14, Legalis nr 1263234). Co do wysokości zadośćuczynień w związku ze śmiercią najbliższych to przykładowo wskazać można rozważania i ustalenia zawarte w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W wyroku z 28 maja 2014 roku sąd ten uznał, że zadośćuczynienie dla rodziców w związku ze śmiercią dorosłego, lecz zamieszkującego z nimi syna, jednego spośród ósemki ich dzieci, powinno wynosić po 100.000 złotych (I CSK 332/13, Legalis nr 1160511). W wyroku z 27 czerwca 2014 roku, Sąd Najwyższy za odpowiednią sumę zadośćuczynienia dla matki zmarłej w wypadku drogowym dwudziestoletniej córki uznał 130.000 złotych (V CSK 445/13, Legalis nr 1067200), natomiast w wyroku z 6 lutego 2015 roku za odpowiednią sumę zadośćuczynienia dla ojca dorosłego i żyjącego osobno syna uznał kwotę 100.000 złotych (II CSK 334/14, Legalis nr 1187396).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy podnieść należy w szczególności następujące okoliczności. Powód stracił w wypadku mamę, co samo w sobie jest traumatycznym doświadczeniem życiowym, ale także utracił osobę opiekuna, jedynego towarzysza jego codziennego życia. Strata ta jest tym donioślejsza, że powód jest osobą mającą od dzieciństwa problemy natury psychicznej, przebywającą na rencie, po orzeczeniu o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym z uwagi na silną nerwicę.

Sąd dał w pełni wiarę zeznaniom świadków oraz powoda. Osoby te przedstawiły w sposób nie budzący wątpliwości wzajemne relacje pomiędzy matką a synem. Nie ulega wątpliwości, że nagła i tragiczna śmierć mamy wywołała u powoda uczucie smutku, żalu i tęsknoty. W sposób trwały przerwała bliskie więzi między nimi, mając istotny i nieodwracalny wpływ na życie uprawnionego.

Powód nie wymagał pomocy i wsparcia psychologicznego, wsparcia zapewniła mu rodzina, w szczególności siostra. Stwierdzone zaburzenia emocjonalne mieściły się u niego w ramach typowej żałoby, bezpośrednio związanej z utratą osoby bliskiej i normalnym w takiej sytuacji poczuciem bezpowrotnej straty. Jak stwierdziła biegła brak jest jednak przesłanek by stwierdzić u niego stan przedłużającej się żałoby i trwałe zmiany w stanie psychicznym.

Opinia biegłej nie była kwestionowana przez strony. Sąd uznał tę opinię za w pełni wiarygodną i profesjonalną, opisującą stan psychiczny powoda.

W niniejszej sprawie strona powodowa wykazała, iż wskutek śmierci mamy powód doznał krzywdy, której rozmiar był znaczący, mający w oczywisty sposób negatywny wpływ na jego życie po tym zdarzeniu. Spełnione zostały zatem przesłanki przyznania pieniężnego zadośćuczynienia w stopniu zdecydowanie wyższym niż przyznane przez ubezpieczyciela.

Powyższe okoliczności przemawiają za uznaniem żądania powoda zapłaty kwoty zadośćuczynienia w kwocie łącznej 60.000 złotych. Tak ustalona wysokość zadośćuczynienia jest w pełni zasadna i w żaden sposób nie może być uznana za wygórowaną. Zadośćuczynienie to we właściwym stopniu kompensuje krzywdy spowodowane śmiercią najbliższego członka rodziny, ból i cierpienie przez nią przeżywane. Zmarła matka była bowiem dla powoda osobą najbliższą zarówno z uwagi na pokrewieństwo, jak też realne więzi ich łączące, zapewniające jemu dodatkowo poczucie bezpieczeństwa i opieki.

Sąd nie podzielił zarzutu pozwanego, iż zapłacił on już powodowi pełną kwotę należnego zadośćuczynienia, a dalsza zapłata prowadziłaby do wzbogacenia poszkodowanego. Niezachowanie właściwej relacji pomiędzy doznaną przez skarżącego krzywdą i jej rozmiarami, a wysokością sumy zasądzonej na jego rzecz tytułem zadośćuczynienia pieniężnego doprowadziłoby do sytuacji, w której wysokość zasądzonej kwoty pieniężnej tytułem zadośćuczynienia nie rekompensowałaby należycie doznanej przez powoda krzywdy. W wyroku z dnia 18 lipca 2014 roku Sąd Najwyższy uznał, że nie można zaakceptować poglądu nieadekwatności przyznanego zadośćuczynienia do rozmiaru krzywdy, gdy dotychczasowa sytuacja materialna uprawnionych kształtowała się zdecydowanie poniżej przeciętnej, co może doprowadzić do ich nadmiernego wzbogacenia. Przeciwnie, nieusuwalne ograniczenia natury osobistej po ich stronie oraz znacząca rola zmarłego w zaspokajaniu ich potrzeb skutkują szczególną dolegliwością i trwałością cierpień będących następstwem śmierci osoby bliskiej. Zatem krzywda jest znacząca, rozciągnięta w czasie i wymaga odpowiedniej rekompensaty (IV CSK 631/13 Legalis nr 1359740). Pogląd ten, zdaniem sądu, ma w pełni zastosowanie w niniejszej sprawie. Zadośćuczynienie przyznawane na podstawie art. 446 § 4 Kc jest odzwierciedleniem w formie pieniężnej rozmiaru krzywdy, która nie zależy od statusu materialnego pokrzywdzonego. Jedynie zatem rozmiar zadośćuczynienia może być odnoszony do stopy życiowej społeczeństwa, która pośrednio może rzutować na jego umiarkowany wymiar i to w zasadzie bez względu na status społeczny i materialny pokrzywdzonego. Przesłanka „przeciętnej stopy życiowej” społeczeństwa ma więc charakter uzupełniający i ogranicza wysokość zadośćuczynienia, tak by jego przyznanie nie prowadziło do wzbogacenia osoby uprawnionej, nie może jednak pozbawiać zadośćuczynienia jego zasadniczej funkcji kompensacyjnej i eliminować innych czynników kształtujących jego rozmiar. Celem przyznania zadośćuczynienia członkowi najbliższej rodziny zmarłego wskutek czynu niedozwolonego jest kompensacja doznanej przez nią krzywdy, a więc złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc w dostosowaniu się do nowej sytuacji życiowej zmienionej przez to zdarzenie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2014 roku, IV CSK 374/13, Legalis nr 797040).

Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 30.650 złotych zadośćuczynienia pieniężnego wraz z odsetkami ustawowymi poczynając od dnia 24 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty. Początkowy termin naliczania odsetek wiąże się z datą upływu trzydziestodniowego terminu od zgłoszenia szkody do terminu podjęcia decyzji przez pozwanego, na podstawie której tytułem zadośćuczynienia powód powinien otrzymać zadośćuczynienie pieniężne w odpowiedniej, ustalonej przez sąd, kwocie. Przyjęcie takiego terminu początkowego jest w pełni uzasadnione. Jeżeli bowiem zobowiązany nie płaci zadośćuczynienia w odpowiedniej wysokości w terminie ustawowym jednego miesiąca od zgłoszenia szkody, to uprawniony nie ma możliwości czerpania korzyści z zadośćuczynienia, jakie mu się należy już w tym terminie. W konsekwencji odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia należnego uprawnionemu już w tym terminie powinny się należeć od tego właśnie terminu (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 16 października 2013 roku, I ACa 503/13, LEX nr 1383503). Zaakceptowanie poglądu, iż odsetki od dochodzonej kwoty w sprawie o zadośćuczynienie należą się dopiero od chwili wyrokowania, nie zaś od daty wymagalności roszczenia odszkodowawczego, prowadziłoby do nieuzasadnionego uprzywilejowania podmiotu zobowiązanego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 30 października 2013 roku, I ACa 816/13, LEX nr 1388898).

W pozostałym zakresie sąd oddalił powództwo uznając wskazaną wyżej kwotę zadośćuczynienia za odpowiednią w niniejszej sprawie, w oparciu o rozważania przytoczone wcześniej.

O kosztach sąd orzekł w oparciu o przepis art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 Kpc oraz art. 99 Kpc.

Powód wygrał sprawę w 60,5 %. Poniósł koszty związane z: opłatą od pozwu w kwocie 2.533 zł, kosztami zastępstwa procesowego w kwocie 5.400 złotych - § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804) oraz kwotą 17 zł od pełnomocnictwa, łącznie 7.950 złotych. Pozwany poniósł koszty związane z: kosztami zastępstwa procesowego w kwocie 5.400 złotych, kwotą 17 zł od pełnomocnictwa oraz wyłożył kwotę 1.151,26 zł tytułem kosztów opinii biegłej, łącznie 6.568,26 złotych.

Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.215,29 złotych dwadzieścia dziewięć groszy tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. Zasądzona kwota stanowi różnicę poniesionych przez strony kosztów, przy uwzględnieniu wyniku procesu.

sędzia

Krzysztof Rogalewicz